موقعیت مکانی : این مسجد در ضلع غربی خیابان امام خمینی ،انتهای‌خیابان مسجد جامع ، محله دروازه شاهی واقع است . بانی: بانیاولیه بنا در قرن پنجم هجری « امیر علاءالدوله کالنجار » اولین امیر کاکویی بودهاست اما بنای‌کنونی مسجد را در قرن هشتم‌هجری « سیدرکن الدین محمد‌قاضی » احداثمیکند
منابع تاریخی: پاره ای عقیده دارندکهدر دوران پیش‌از اسلام در این مکان آتشکده‌ای برپا بوده که تا دوران بعد ازاسلام نیز دوام داشته ،اما دلایل‌کافی برای‌این مدعا در دست‌نیست . اما آنچهکهمسلم و‌مکتوب است، آن است که در قرن پنجم هجری « امیر علاءالدوله کالنجار » اولینامیرکاکویی پس از ورود به یزد به تعمیر و نوسازی مسجدی به نام مسجد جمعه شهرستانمیپردازد که در قرون قبلی برپا بوده و قبله آن سه درجه نسبت به قبله اصلی به سمتشرق انحراف داشته است . همسرش ارسلان خاتون مناری در کنار مسجد اولیه بنا می کنندکه تا قرن نهم برپا بود. مشخصات : مسجد جامع کبیر یزد بدون تردید یکی از شاهکارهای بدیع معماری مساجد ایران بهشمار می آید که تزئینات زیبا و منحصر به فرد آن جلوه ای ستودنی به آن داده است . این بنا مشتمل بر یک ایوان رفیع و گنبد خانه و دو شبستان تابستانه در طرفین آن دوگرمخانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل و دو پایاب می باشد . منبع: www.mirasyazd.com
